Τεύχος 18: Αφιέρωμα στη 2η ΔΣΣ Καλλιθέας

Το δέκατο όγδοο τεύχος του Πύργου κυκλοφόρησε με κεντρικό θέμα τη διοργάνωση της 2ης Διεθνούς Σκακιστικής Συνάντησης στην Καλλιθέα, από 9-23 Μαΐου 1976. Το ρεπορτάζ είναι αναλυτικό, με φωτογραφικό υλικό, παρτίδες και πίνακες βαθμολογίας. Ήταν μια άλλη εποχή στο ελληνικό σκάκι· ένα διεθνές τουρνουά (ακόμη και σε αυτό το ομολογουμένως χαμηλό επίπεδο διεθνώς) ήταν μάννα εξ ουρανού για τους κορυφαίους Έλληνες σκακιστές και πολλοί το τίμησαν με την αγωνιστική τους παρουσία.

Το τουρνουά, που είχε Α’ και Β’ γκρουπ, κατά τη συνήθεια της εποχής, αποτέλεσε το βήμα της πρώτης αγωνιστικής γνωριμίας του Παύλου Γκέσου (στο εξώφυλλο) με τη σκακιστική Ελλάδα. Ο Γκέσος (που πριν λίγους μήνες είχε αγωνιστεί στα τελικά του πρωταθλήματος Ουγγαρίας) έκανε εντυπωσιακή εμφάνιση και, παρά τη χαμηλή κατηγορία του τουρνουά, συγκέντρωσε ποσοστό νόρμας ΔΜ με 9 στα 11. Από τους κορυφαίους Έλληνες εκείνης της εποχής, στο α’ γκρουπ είχαν αγωνιστεί Βυζαντιάδης, Σκαλκώτας, Τρικαλιώτης, Λιβέριος και Καλοσκάμπης. Δυστυχώς, η νόρμα εκείνη τελικά δεν του αναγνωρίστηκε επειδή στο τουρνουά δεν στάθηκε δυνατό να συμμετάσχουν τέσσερις ΔΜ, όπως πρόβλεπαν τότε οι κανονισμοί. Στο β’ γκρουπ, ακόμη πιο εντυπωσιακή βαθμολογικά ήταν η νίκη του Γιώργου Τσούρου (παίκτη της Εθνικής ομάδας τότε), με 10/11. Ο Τσούρος δεν μπορούσε να αγωνιστεί στο α’ γκρουπ επειδή εκεί υπήρχαν ήδη οι τρεις επιτρεπόμενοι παίκτες χωρίς διεθνές έλο (Λιβέριος και δύο εκπρόσωποι του διοργανωτή). Σε εκείνο το β’ τουρνουά είχαν διακριθεί οι έφηβοι Χρυσανθόπουλος, Κουρκουνάκης και Βαλντετάρο (Ιταλός που έμενε στην Αθήνα).

Στο ίδιο τεύχος υπάρχει ακόμη «πολιτικό» άρθρο του Λάζ. Δρεπανιώτη κατά της ΕΣΟ, η οποία είχε στρέψει επιδεικτικά την πλάτη στη διοργάνωση, οι πίνακες βαθμολογίας από τους τέσσερις ομίλους των ατομικών αγώνων Α’ κατηγορίας Αθηνών (εκείνη την εποχή η ΕΣΟ διοργάνωνε ακόμη αγώνες μεταξύ σκακιστών Α’ κατηγορίας, ας πούμε σημερινά έλο 1700-2100) και εκείνη τη χρονιά είχαν αγωνιστεί σε 4 ομίλους πουλ των 13 σκακιστών ο καθένας. Δημοσιεύονται επίσης αναλυτικά αποτελέσματα των αγώνων για την προκριματική φάση της Α’ Εθνικής.

Η ύλη του τεύχους ολοκληρώνεται με τις μόνιμες στήλες της βιβλιοπαρουσίασης και του καλλιτεχνικού σκακιού (που έγραφε ο Δημ. Γουσόπουλος).

Όπως και για τα προηγούμενα τεύχη, μπορείτε να πατήσετε εδώ για να διαβάσετε το τεύχος σε pdf (12,3 ΜΒ) ή να το κατεβάσετε από εδώ, σελιδοποιημένο για εκτύπωση σε μορφή φυλλαδίου (12,2 ΜΒ).

Τεύχος 13: Εντυπωσιακή αρχή της δεύτερης χρονιάς

Η δεύτερη χρονιά του ΠΥΡΓΟΥ ξεκινάει με ένα τεύχος που, τεχνικά και ουσιαστικά, απέχει από το πρώτο τεύχος, που είχε κυκλοφορήσει πριν από δώδεκα μόλις μήνες όσο η μέρα με τη νύχτα.

Το περιοδικό αποκτάει επιτέλους την οριστική μορφή του (θα τη διατηρήσει λίγο-πολύ όλο τον επόμενο καιρό που θα εκδίδεται), τα κείμενα συνοδεύονται από φωτογραφίες και σκίτσα, χρώμα εμφανίζεται και σε εσωτερικές σελίδες.

Το τεύχος έχει πια απαιτήσεις πραγματικού περιοδικού -δεν μπορεί να βγαίνει στη γραφομηχανή μέσα σε ένα Σαββατοκύριακο, και αυτό θα αρχίσει να έχει συνέπειες (με άλλα λόγια, καθυστερήσεις), καθώς οι συνεργάτες είναι όλοι ερασιτέχνες, με πιεσμένο προσωπικό πρόγραμμα.

Στο εξώφυλλο βλέπουμε τον Ούγγρο γκρανμέτρ Λάγιος Πόρτις, από τους κορυφαίους σκακιστές στον κόσμο εκείνη την εποχή και πρωταθλητή Ουγγαρίας το Δεκέμβρη της προηγούμενης χρονιάς. Είναι η εισαγωγή στο σχετικό άρθρο του Παύλου Γκέσου, που -λίγο καιρό πριν επιστρέψει οριστικά στην Ελλάδα – αρχίζει τις ανταποκρίσεις του από την Ουγγαρία παρουσιάζοντας τις θεωρητικές καινοτομίες στην Ινδική του Ρ από εκείνο το πρωτάθλημα (στο οποίο είχε επίσης αγωνιστεί). Ένα άρθρο πολύ υψηλού επιπέδου (αν αναλογιστεί κανείς και ποιοι έπαιζαν τότε στο πρωτάθλημα: Πόρτις, Ρίμπλι, Σαξ, Άντοριαν, Λέντιελ -όλη η αφρόκρεμα της τότε δεύτερης μεγαλύτερης σκακιστικής δύναμης στον κόσμο).

Ακόμη θυμάμαι με αγάπη το …ταξιδιωτικό ρεπορτάζ του Ανδρέα Κονταρίνη (στη σελ. 19), που είχε καταφέρει να επισκεφτεί για ένα απόγευμα «προσκυνητής» το Χάστινγκς. Πόσο έχει αλλάξει από τότε το ελληνικό σκάκι που μετράει πια έναν δικό του ανάμεσα στους νικητές αυτού του παραδοσιακού τουρνουά!

Στο τεύχος υπάρχουν ακόμη άρθρα για το πρωτάθλημα της ΕΣΣΔ, το παγκόσμιο γυναικών, και τον Βασίλι Σμυσλόβ. Στο θεωρητικό μέρος, υπάρχει άρθρο για την Ισπανική Schliemann, και θεωρητικές συνεισφορές αναγνωστών.

Το τεύχος περιέχει και όλες τις μόνιμες στήλες του: Το άρθρο «Στις επάλξεις»του Λάζ. Δρεπανιώτη, θέματα διαιτησίας, ασκήσεις συνδυασμών, βιβλιοκριτική.

Τέλος, το τεύχος έχει και διαφήμιση στο οπισθόφυλλο! Με την ασφάλεια της χρονικής απόστασης που μας χωρίζει πάντως, μπορώ να διαβεβαιώσω τον αναγνώστη ότι όλες οι διαφημίσεις ήταν φιλικές και χαριστικές, «κράχτες» για κάτι καλύτερο -που όμως δεν ήρθε ποτέ.

Για να διαβάσετε το τεύχος σε μορφή PDF, απλώς πατήστε εδώ (12,4 ΜΒ).

Μπορείτε επίσης να ανοίξετε από εδώ το αρχείο σελιδοποίησης σε μορφή PDF (12,5 MB) σελιδοποιημένο έτσι ώστε να μπορείτε να ανατυπώσετε (αν θέλετε) το τεύχος.

Τεύχος 12: Ένα μάθημα για πάντα

Το τεύχος 12 (με τη «στημένη» φωτογραφία του Γιώργου Μακρόπουλου, νικητή του Νότιου Ημιτελικού για το πρωτάθλημα του 1975 στο εξώφυλλο, σκηνοθετημένη σε φωτογραφικό στούντιο της Πλ. Ομονοίας), ήταν γεμάτο θεωρητικά άρθρα. Το περιοδικό είχε ήδη αρχίσει να καθυστερεί (συνηθισμένες καταστάσεις για σκακιστικά περιοδικά) οπότε αποφάσισα να βγει ένα τεύχος με θεωρητικά άρθρα και κονσέρβες.  Τα άρθρα ήταν ενδιαφέρουσες μικρές μονογραφίες και θυμάμαι πως όταν κυκλοφόρησε το περιοδικό, πήγα το τεύχος στον Τριαντάφυλλο Σιαπέρα, που τον θεωρούσα συγγραφικό σκακιστικό μου μέντορα.

Ακόμη θυμάμαι το μάθημα ζωής που μου έδωσε με το σχόλιό του: «Ποιας χρονιάς είναι το τεύχος;» «Μα, το καινούργιο», του απάντησα. «Τωρινό.» «Και από πού το καταλαβαίνει αυτό ο αναγνώστης;»

Το μήνυμα είχε ληφθεί, αλλά επέμεινα και του αντέτεινα: «Μα από τη φωτογραφία στο εξώφυλλο κα τον πίνακα τελικής βαθμολογίας του ημιτελικού, στη σελ. 15!» Και ο Σιαπέρας, με εκείνο το χαρακτηριστικό του γέλιο: «Χο, χο, κύριε Δρεπανιώτη. Ακόμη και αυτά,  είναι κονσέρβα!»

Αναφερόταν φυσικά στο γεγονός ότι στους ημιτελικούς εκείνους είχαν υποχρεωθεί να αγωνιστούν όλοι οι κορυφαίοι σκακιστές της εποχής, καθώς είχαν αποκλειστεί από τη διοίκηση της ΕΣΟ για «πειθαρχικούς λόγους» από τους τελικούς του προηγούμενου πρωταθλήματος.  Διακρίνονται εύκολα στον βαθμολογικό πίνακα: Είναι όσοι έκαναν ισοπαλία με τον πρώτο της κατάταξης Γ. Μακρόπουλο (και μεταξύ τους). Όλοι τους, προκρίθηκαν. Μόνο ο Καλοσκάμπης είχε καταφέρει να διασπάσει εκείνο το κατά Φίσερ «σοβιετικού τύπου» σκακιστικό μπλοκ.

Το τεύχος δεν ήταν κακό· απλώς δεν ήταν επίκαιρο. Αν θέλετε όμως να σχηματίσετε και τη δική σας γνώμη για εκείνο το τεύχος, μπορείτε να το διαβάσετε από εδώ (σε πδφ, 13,4 ΜΒ), είτε να το κατεβάσετε και να το τυπώσετε σε τευχίδιο (από εδώ,  13,4 ΜΒ).

Τεύχος 9: Τυπωθήτω!

Εικοσιτέσσερις σελίδες, τυπωμένο σε τυπογραφείο… ποια καλύτερη αφορμή για μια τέτοια ποιοτική αναβάθμιση από την παρουσίαση της «1ης Διεθνούς Σκακιστικής Συναντήσεως Καλλιθέας» — του πρώτου διεθνούς (για την ακρίβεια «τριεθνούς») σκακιστικού τουρνουά που διοργάνωσε ποτέ σύλλογος στην Ελλάδα! Στο εξώφυλλο, οι τρεις πρώτοι νικητές: Από αριστερά, Μπούκαλ, Σίντικ, Γ. Χόνφι.

Δυστυχώς, όπως τα ράσα δεν κάνουν τον παπά, έτσι και το «τυπωμένο» δεν κάνει υποχρεωτικά το «καλό». Η νέα διαδικασία (χειρόγραφα στη δακτυλογράφο που χρησιμοποιούσε την ηλεκτρική γραφομηχανή με ΔΥΟ –ναι δύο γραμματοσειρές, η πλατιά και η στενή, με τα διαφορετικά «μπαλάκια του γκολφ», σήμαινε περισσότερα λάθη στην πληκτρολόγηση (οι σκακιστικές κινήσεις δεν είναι και ό,τι το ευκολότερο στη δακτυλογράφηση, ακόμη και για σκακιστές που καταλαβαίνουν..) περισσότερες διορθώσεις (γινόντουσαν σε χαρτάκια που κολλούσαν πάνω στο πρωτότυπο δακτυλογραφημένο χαρτί και μεγαλύτερη καθυστέρηση –αλλά ναι, αυτή ήταν τότε η τεχνολογία!

Στη συνέχεια οι σελίδες φωτογραφίζονταν και γινόντουσαν φιλμ και τσίγκοι –μια σημαντικά βελτιωμένη τεχνολογία τότε, που κανείς δεν ήξερε πόσο βραχύβια θα ήταν: Σε 15 χρόνια όλα αυτά θα γίνονταν πια ηλεκτρονικά, σε κάτι μηχανήματα που θα ονομάζονταν προσωπικοί υπολογιστές. («Ασφαλώς δεν εννοείτε αυτά τα παιχνιδάκια που βγάζουν τώρα στην Αμερική;»)

Το περιοδικό ξεκινάει κάπως χαλαρά. Μετά το άρθρο του Λάζαρου Δρεπανιώτη στις Επάλξεις του Πύργου («εμπρηστικό» κατά της διοίκησης Άρη Μπαλάσκα στην ΕΣΟ είχε θεωρηθεί τότε –οι λέξεις έχουν χάσει πια το νόημά τους) ακολουθούσε ένα έκτακτο αφιέρωμα στον πρόσφατα νεκρό μεγάλο γκρανμέτρ Πάουλ Κέρες, το ξεκρέμαστο άρθρο σε συνέχειες για τον Μαξ Όυβε (όλα ναφθαλίνες» κατά την εκδοτική ορολογία για θέματα-παραγεμίσματα αρχείου) και μετά ακολουθούσε το κύριο και πιο σημαντικό κομμάτι:

Η παρουσίαση του τουρνουά. Σε έντεκα σελίδες ο αναγνώστης μπορούσε να παρακολουθήσει την εξέλιξη των αγώνων γύρο προς γύρο, να δει κρίσιμες παρτίδες, να διαβάσει σχόλια και  παραλειπόμενα, και να βρει ακόμη και στατιστικά στοιχεία. Μια αρκετά αν όχι πολύ καλή παρουσίαση για τα μέσα και την εποχή.

Το περιοδικό δεν παρέλειπε όμως και την τακτική ύλη του: Διεθνή νέα και παρτίδες και ο Κανονισμός του Σκακιού σε συνέχειες από τον Διεθνή Διαιτητή Μάνο Γεωργουλάκη.

Για να διαβάσετε το τεύχος 9 του «Πύργου», πατήστε εδώ (αρχείο PDF, 4.07 ΜΒ). Για να το κατεβάσετε και να το ανατυπώσετε, πατήστε εδώ (αρχείο PDF, 3.94 ΜΒ).

Τεύχος 3: Προάγγελος μιας νέας εποχής

Και στο τρίτο τεύχος του Πύργου (Μάρτιος ’75) συνεχίζεται η αναζήτηση μιας ικανοποιητικής μορφής για το εξώφυλλο και το στήσιμο. Παρά τις …αναζητήσεις όμως, η εικόνα εξακολουθεί να παραμένει η εικόνα ενός ερασιτεχνικού φυλλαδίου για εσωτερική, συλλογική χρήση.

Ίσως βέβαια τα πράγματα δεν ήταν ακριβώς έτσι εκείνη την εποχή. Ναι μεν υπήρχαν ζωντανές οι αναμνήσεις από τα δύο σκακιστικά περιοδικά που κυκλοφορούσαν μέχρι πριν από λίγα χρόνια, τα «Ελληνικά Σκακιστικά Χρονικά» (ικανοποιητικά ακόμη και με τα σημερινά στάνταρ) και το «Σκακιστή», όμως όπως είναι γνωστό τα κενά καλύπτονται στη φύση (έστω και αν όχι υποχρεωτικά με τον καλύτερο δυνατό τρόπο).

Σήμερα, μετά από σχεδόν 35 χρόνια, το σημαντικότερο στοιχείο του τρίτου τεύχους είναι τα αποτελέσματα του διασυλλογικού πρωταθλήματος Ελλάδος 1974-75. Στη σελίδα 16 δημοσιεύονται οι τελικοί πίνακες: Στον όμιλο Αθηνών, με 8 ομάδες, στους άνδρες ήταν: 1η Ηλιούπολη, 2ος Παναθηναϊκός, 3ος Πειραϊκός, και στους εφήβους: 1ος Πειραϊκός, 2οι Αμπελόκηποι, 3ος Πανελλήνιος (γινόντουσαν ξεχωριστά πρωταθλήματα, αλλά ακολουθώντας την ίδια κλήρωση κάθε μέρα). Στον όμιλο Θεσσαλονίκης οι ομάδες ήταν, όλες κι όλες, τέσσερις, και νικήτρια και στις δύο κατηγορίες ήταν …φυσικά η ΕΣΘ.

Από εκεί και πέρα, το τεύχος περιέχει το άρθρο του Λάζαρου Δρεπανιώτη «στις Επάλξεις», θεωρητικά, τεχνικά, και ιστορικά άρθρα από μέλη του συλλόγου (για τον Εμμ. Λάσκερ από τον Ι. Ιορδάνωφ, για τη Γαλλική Winawer από το Γιάννη Σίσκο, καλλιτεχνικά φινάλε από τον Ι. Ιορδάνωφ, ρεπορτάζ για το ματς Καρπόβ-Κορτσνόι (Μόσχα ’74) από τον Παντ. Γιαπιτζόγλου, διεθνείς ειδήσεις, ειδήσεις του ΣO Καλλιθέας, παρτίδα «παίξε εναντίον του GM», έξι προβλήματα (επιμέλεια Ι. Ιορδάνωφ)… Τη δακτυλογράφηση κλπ επιμέλεια του τεύχους (όπως άλλωστε όλων των τευχών) έκανε ο Παν. Δρεπανιώτης.

Κάτω δεξιά, στην προτελευταία σελίδα, υπάρχει μια υπόσχεση: «To ΔΣ του ΣΟΚ, λόγω του μεγάλου πλήθους επιστολών που κατακλύζουν τα γραφεία του συλλόγου και τα οποία απαιτούν να αποκτήση ο ΠΥΡΓΟΣ πανελλήνιο χαρακτήρα, αποφάσισε την αναπροσαρμογή του περιοδικού από του επομένου μηνός με μια επέκταση στο διπλάσιο της ύλης του περιοδικού.»

Και όσο και αν χαμογελάει ο αναγνώστης (εγώ τουλάχιστον που διαβάζω τα γραφτά μου μετά από 35 χρόνια χαμογελώ…) με τη γραφική διατύπωση και τον «κατακλυσμό»επιστολών, από τη μικρή αυτή ανακοίνωση ξεκίνησε μια νέα εποχή στο ελληνικό σκάκι…

Ανοίξτε εδώ το τρίτο τεύχος σε αρχείο PDF που μπορείτε να το τυπώσετε (13,8 ΜΒ) ή πατήστε εδώ για να εμφανιστεί σε (διαφορετικό) αρχείο PDF (14 ΜΒ) και να το διαβάσετε ξεφυλλίζοντάς το στην οθόνη σας.

Τεύχος 2: Το σωστό πρώτο τεύχος

Καθόλου περίεργο δεν είναι που κάθε περιοδική έκδοση κάνει δεκάδες δοκιμαστικά, από τις τυπικές σελίδες μέχρι ολόκληρο το φύλλο για να εντοπιστούν κάθε λογής πιθανά προβλήματα πριν βγει στη δημοσιότητα.

Με την έννοια αυτή λοιπόν, το πρώτο τεύχος του Πύργου ήταν το «τεύχος 0» και αυτό εδώ, το δεύτερο τεύχος, ήταν το  «σωστό πρώτο». Χάρη σε πολλές καλές συμβουλές είχε αντιμετωπίσει τα περισσότερα από τα τεχνικά προβλήματα του πρώτου:

Μια γραφομηχανή που επιστρατεύτηκε έδωσε αμέσως πολύ καλύτερη εικόνα στα κείμενα και τα λετρασέτ (άλλη καινοτομία της εποχής) έδωσαν καλά γράμματα για τους τίτλους (ομολογουμένως σε προφανώς ερασιτεχνική υλοποίηση). Μια νέα σφραγίδα, ειδική παραγγελία στα σφραγιδάδικα της πλατείας Δραγατσανίου, έδωσε άλλη ποιότητα εικόνας και στα διαγράμματα. Mέθοδος εκτύπωσης παρέμεινε η ξηροτυπία-φωτοτυπία, αλλά σε αρκετά πιο προσεγμένη ποιότητα. Συνολικά, μια παραπάνω από επαρκής εικόνα για το περιοδικό δελτίο ενός συλλόγου —ίσως και κάτι περισσότερο από επαρκής.

Στα περιεχόμενα υπάρχει επίσης φανερή βελτίωση, κυρίως χάρη σε συνεισφορές και μεταφράσεις και από άλλα μέλη του συλλόγου. Πέρα από το κύριο άρθρο του Λάζ. Δρεπανιώτη «στις επάλξεις», υπάρχουν συνεργασίες του Ιορδ. Ιορδάνωφ (στη σειρά για τους παγκόσμιους πρωταθλητές παρουσιάζει τον Στάινιτς και στη σειρά για τα φινάλε παρουσιάζει δύο κλασικές θέσεις (το «ιππικό» του Κορόλκοφ και το «φρούριο» του Σίμχοβιτς), ο Γιάννης Σίσκος παρουσιάζει τη Γαλλική Winawer, υπάρχουν επίσης συνεργασίες από τον Παν. Δρεπανιώτη και τον Παντ. Γιαπιτζόγλου, καθώς και τα εσωτερικά νέα του ΣΟ Καλλιθέας, με τα διασυλλογικά αποτελέσματα του Ιανουαρίου 1975.

Στο οπισθόφυλλο άλλα τέσσερα προβλήματα με τις λύσεις του (και τη λύση του προβλήματος στο εμπροσθόφυλλο).

Για να διαβάσετε το τεύχος 2 του «Πύργου», πατήστε εδώ (αρχείο PDF, 11,5 ΜΒ). Για να το κατεβάσετε και να το ανατυπώσετε, πατήστε εδώ (αρχείο PDF, 10,1 ΜΒ).